راز نامريي بودن هواپيماهاي استيلت (Stealth) ...

هواپيماي استيلت با هدف جذب و انحراف امواج رادار با استفاده از تكنولوژي اي بنام استيلت (stealth) طراحي شده است. استيلت، تكنيكي است كه در هواپيما، كشتي و موشك به منظور جلوگيري از رديابي توسط رادار يا ديگر روش هاي تشخيص، مورد استفاده قرار مي گيرد.

در واقع هواپيماهاي استيلت - يا ساير ادواتي كه از اين ويژگي بهره مي گيرند - كاملا نامرئي نيستند، بلكه با به كارگيري تكنولوژي هاي خاصي، شناسايي آنها سخت تر است. به طور كلي مي توان گفت هدف اصلي اين است كه به هواپيما اجازه داده شود تا عمليات مورد حمله خود را بدون شناسايي شدن و با موفقيت به انجام برساند. اين سيستم طي جنگ خليج فارس در سال 1991 مورد استفاده بسيار قرار گرفت و كارايي خود را نشان داد هرچند از آن زمان به بعد كمتر به كار رفته است، اما كشورهايي چون آمريكا، روسيه، چين و چند كشور ديگر كماكان به توسعه هواپيماهاي استيلت ادامه داده اند.

روش اصلي به كار گرفته شده در تكنولوژي استيلت در هواپيماهاي مدرن، پوشاندن سطح بيروني آنها با لايه اي از يك ماده جذب كننده بسيار قوي است. لازم به ذكر است كه استفاده از اين ماده هزينه نگهداري هواپيما را چندين برابر مي كند. طراحي بدنه هواپيما نيز خود تاثير بسياري در منحرف كردن امواج رادار دارد بطوري كه برخي از انوع خاص هواپيماها، مانند F-117 به دليل شكل ظاهري كه دارند سيگنالهاي رادار را به طور عمودي از منبع منحرف مي كنند، با اين كار سيگنال ها به سمت گيرنده رادار منعكس نخواهند شد.

در هواپيماهاي استيلت امروزي از روش هاي متفاوتي براي مشكل تر كردن عمليات تعقيب و رديابي آنها، استفاده مي شود كه برخي از مهمترين آنها عبارتند از :

- بخارات خروجي گرم، درون محفظه اي، قبل از حركت هواپيما خنك مي شوند در نتيجه، علائم مادون قرمز هواپيماهاي استيلت به حداقل مي رسد.

- هواپيماهاي استيلت به منظور مخفي ماندن، معمولا به رنگ تيره هستند و شب ها به پرواز در مي آيند.

- هواپيماهاي استيلتي از قبيل F-117 و بمب افكن B-2، مافوق صوت نيستند، موتور كمكي ندارند و دهانه آنها طوري تنظيم شده كه سر و صداي كمتري داشته باشند و از طريق امواج صوتي نيز قابل شناسائي نباشند.

در حاليكه گفته مي شود اولين هواپيماي استيلت ساخته شده احتمالا Horten Ho 229 و بمب افكن Avro Vulcan ساخت كشور انگلستان در سال دهه 1960 بوده اند، اما نسل اول هواپيماهاي استيلت مدرن طراحي شده، شامل F-117 Nighthawk و MBB Lamypridae هستند كه ماده جذب كننده اي كه در آنها استفاده شده باعث تقليل سيگنال رادار و انحراف امواج آن از فرستنده مي گردد.


نسل دوم هواپيماهاي استيلت مدرن كه از ميان آنها مي توان به B-2 Spirit و F-22 Raptor اشاره كرد، از يك سيستم كامپيوتري بسيار پيچيده براي واكنش به رادارها استفاده مي كنند و قادرند سطوح منحني را نيز در برگيرند. به همين دليل هواپيماهاي نسل دوم آيروديناميك تر از نسل اول كه تنها دربرگيرنده سطوح صاف بودند، هستند.

تا كنون روش هاي بسياري براي شناسايي اين هواپيماها مورد بررسي قرار گرفته است، كشورهاي استراليا و روسيه اعلام كرده اند كه موفق به توسعه تكنيك هايي شده اند كه تكان هاي هواپيما را در مسيرهاي طولاني شناسايي كرده و تكنولوژي استيلت را خنثي مي كند. رادارهاي Passive كه فرستنده آنها مانند رادارهاي معمولي در خود رادار قرار ندارد به عنوان بهترين شناسائي كننده هواپيماهاي استيلت ، شناخته شده اند.

از آنجائيكه تكنولوژي استيلت انرژي امواج رادار را از افق ديد فرستنده به بيرون منعكس مي كند و باعث افزايش مسيرهاي انعكاسي سيگنال رادار (Radar Cross Section) در چندين جهت مي شود لذا رادارهاي Passive با داشتن تعداد بيشتري گيرنده در مكانهاي مختلف قادر به تشخيص آنها هستند. (در واقع خاصيت اصلي اين رادارها آن است كه انعكاس هاي غير هم مسير رفت را هم مي توانند تشخصي دهند.) به علاوه بنظر مي رسد چنانچ از سيگنالهاي تلويزيوني فركانس پايين و يا سيگنال هاي FM راديويي و يا حتي منابع توليد نوري بعنوان سيگنال رادار استفاده شود جسم استيلت RCS بيشتري نسبت به آن نشان مي دهد و لذا شناسايي آن بسيار ساده تر خواهد شد.