عادات بد غذايي از نگاه امام رضا (ع) ...

توجه به امر تغذيه و پيروي از يك الگوي مطلوب غذايي و داشتن برنامه در طريقه مصرف مواد غذايي از اهميت بسيار بالايي در حفظ سلامت بدن و طول عمر برخوردار است. از اين رو براي سالم ماندن و خوب زندگى كردن بايد برخي عادات غذايي نامطلوب را در غذارساني به بدن كنار بگذاريم تا بدني سالم و طول عمر بيشتري داشته باشيم.

امام رضا عليه السلام در اين زمينه مي فرمايد : فالجسد بهذه المنزلة و بالتدبير في الا غذية و الا شربة يصلح و يصح و تزكو العافية فيه؛ پس بدن به منزلت يك قطعه زمين است و با تدبير عاقلانه اي كه در خوراك و نوشاب بكار مي رود صحيح و سالم مي ماند و نيروي سلامتي در آن زياد مي گردد. (1)

هر چيزي را نخوريد!

يكي از عادات بد غذايي عدم توجه به نوع غذا و زمان و مكان آن است. امروز ه مي دانيم كه بسياري از حساسيت هاي غذايي بخاطر عدم سازگاري با سيستم دفاعي بدن بروز مي كند و به صورت عطسه، خارش، استفراغ، تهوع، سردرد، انقباض عضلات، آسم، اسهال‌ ، درد شكمي‌، بثورات‌ پوستي‌، نفخ‌ و باد شكم‌، كهير، تورم‌ صورت‌ (به‌ خصوص‌ لب‌ها)، سرفه‌، غش‌ يا حالت‌ نزديك‌ به‌ غش‌ و ... ظاهر مي‌شود. امام رضا عليه السلام درباره دقت در تغذيه مي فرمايد: دقت كن ببين چه چيز با تو و معده ات سازگار است و بدنت تحمل آن را دارد و چه غذاها و آشاميدني هايي را مي گوارد، همان را براي خودت برگزين و غذايت قرار ده . بدان كه هر يك از اين طبايع چيزهايي را دوست دارد كه با آن سنخيت و سازگاري داشته باشد، پس چيزي را انتخاب كن كه با بدنت سازگار است . هر كس بيش از اندازه غذا بخورد سودش نرسانده و هر كس نه كم و نه زياد بلكه به اندازه بخورد، آن غذا به او سود مي رساند.(2)

پرخوري ممنوع!

در روايات اسلامي ضمن هشدار به پرخوري آمده است كه عادت به پرخوري انواع دردها را به همراه دارد و بهترين رمز سلامتي آن است كه انسان با وجود اشتها به غذا از آن دست بكشد. حقيقت آن است كه زياده روي در رسـانـدن غـذا بـه بـدن ضرر و مفسده زيادي در بر دارد. امام رضا(ع )پرخوري را باعث تبديل بدن به باتلاقي مي داند كه انواع بيماريها و ناراحتي ها در پي دارد.
امام رضا (ع) همچنين در باره ترك عادت زياده خوري مي فرمايد: هر كس غذاي افزون از اندازه بخورد ،اين غذا او را سودي نمي رساند ،و هر كس به اندازه بردارد ،اين غذا او را تغذيه مي كند و سود مي رساند . روش پسنديده براي تو ،آن است كه از هر يك از انواع غذا ،در فصل ويژه آن ،بهره بگيري.در حالي كه هنوز مقداري ميل داري ،از غذا دست بكش ،چرا كه اين كار ،به خواست خداوند ،براي بدن سلامت آورتر ،براي عقل ذكاوت بخش تر ،و براي خود انسان مايه سبكي افزون تر است.(3)

در خوردن آب دقت كنيد

در برخي روايات آمده است كه هر وقت خواستي غذا بخوري معده ات را سه قسمت كن يك سوم براي غذا و يك سوم براي آب و يك سوم هم براي هوا. يكي از عادتهاي غذايي نا مناسب نوشيدن آب يا مايعات ديگر در بين غذا است.

كارشناسان تغذيه معتقدند كه نوشيدن آب در هنگام غذا خوردن باعث رقيق شدن آنزيم‌هاي گوارشي و اختلال در عمل هضم و جذب موادغذايي مي شود. به گفته كارشناسان تغذيه آب نوشيدن بين غذا سبب رقيق شدن شيره معده شده و در نتيجه كند شدن و‌ اختلال در هضم و جذب مواد غذايي، ايجاد نفخ و سنگيني در دستگاه گوارش و در نهايت سوء هاضمه و التهاب معده خواهد شد. از اين رو امام رضا (ع) براي جذب مواد غذايي به بدن و بهره حداكثري بدن از غذاها نوشيدن آب در بين غذا را نهي كرده مي فرمايد: هر كس بخواهد كه معده اش ناراحت نشود، در بين غذا آب نياشامد تا وقتى كه خوردن غذا پايان پذيرد. هر كس در هنگام خوردن طعام آب بخورد، بدنش مرطوب و معده اش ضعيف گردد و رگ ها جوهر و قوت غذا را نمى گيرند.(4)

اينكار ضررهاي ديگر ه مدارد. امام رضا (ع اين كار را موجب تخريب دندانها هم دانسته و از نوشيدن آب سرد پس از غذاى گرم ما را برحذر داشته اند. آن حضرت مي فرمايد: نوشيدن آب سرد پس از غذاى داغ و شيرينى ، باعث از بين رفتن و فساد دندان ها مى گردد.(5)

برنامه ريزي براي وعده هاي غذايي

يكي از عادات بد غذايي عدم برنامه ريزي در تغذيه و گاها ترك وعده هاي غذايي است.

كارشناسان هيچگاه ترك يك وعده غذايي را توصيه نمي كنند بلكه كنترل و رعايت رژيم غذايي را تجويز مي كنند. امام رضا(ع) مي فرمايد: « غذا خوردن در آغاز شب باعث آرامش و خواب خوش مي شود.» و در حديثي ديگر امام رضا عليه السلام از نخوردن شام نهي كرده اند. آن حضرت مي فرمايد: شب حتما غذا بخوريد، اگر چه مقدار كمى نان باشد، چون باعث قوت جسم مى شود. و در جاي ديگر مي فرمايد: «شامگاه حتماً چيزي بخوريد اگر چه يك لقمه نان و يك جرعه آب باشد.»(6)

امام رضا(ع) همچنين در مورد اهميت وعده غذاي شب مي فرمايند: « اگر مي خواهي هميشه با نشاط و سر دماغ باشي تا مي تواني از شام شب بكاه و سبك به رختخواب برو! » و درجايي ديگر مي فرمايند: «در بدن آدمي رگي است به نام " عشا" . وقتي انسان شام نمي خورد اين رگ تا صبح وي را نفرين مي كند و مي گويد : خدا تورا گرسنه و تشنه نگه دارد همانگونه كه مرا گرسنه و تشنه نگه داشتي.... پس هيچكس شام را ترك نكند گرچه يك لقمه غذا يا آبي باشد.»

پس از غذا ساعتي بيدار باشيد

رعايت الگوي خاص در تغذيه و ترك عادات بد مي تواند به شادابي و سلامت بدن كمك نمايد. امام رضا عليه السلام درباره پرهيز به موقع و ترك عادات بد مي فرمايد: اِثْنانِ عَليلانِ اَبَدا: صَحيحٌ مُحْتَمٍ وَ عَليلٌ مُخَلِّطٌ؛ امام رضا سلام الله عليه فرمود: دو گروه هميشه مريضند: سالمى كه پرهيز مى ‏كند و مريضى كه پرهيز نمى ‏كند.(7)

از اين رو كساني كه براي تغذيه خود برنامه اي ندارند معمولا دچار مشكلات خاصي مي شوند. بدن انسان سعي دارد كار خود را با برنامه غذايي همگام كند اما اگر شما حواستان به اين برنامه نباشد بدن هم دچار اختلال مي شود و اندام ها به درستي كار نمي كنند. لذا در روايات از خوابيدن بلافاصله پس از غذا نهي شده و امام رضا (ع) در اين زمينه مي فرمايد: « عادت كنيد كه شب بعد از غذا 2 ساعت بيداري داشته باشيد»و همچنين فرمودند: هر گاه چيزي خوردي بر پشت بخواب و پاي راست را بر روي پاي چپ بگذار.(8)

پانوشتها: