دروغ‌هايي كه مادران مي‌گويند...

ما قصد نداريم درباره دروغ‌هاي مصلحتي يا دروغ‌هاي دلسوزانه صحبت كنيم؛ مثلا مادري كه به خاطر فقر، غذا نمي‌خورد و به فرزندش مي‌گويد: «تو بخور، من گرسنه نيستم.» موضوع بحث ما، اين است كه مي‌خواهيم بدانيم جنس دروغ‌ها چيست، آيا اصلا دروغ گفتن، حتي مصلحتي، مجاز است و در صورت دروغ گفتن، چه نتايجي در انتظار ما خواهد بود.

ما قصد نداريم درباره دروغ‌هاي مصلحتي يا دروغ‌هاي دلسوزانه صحبت كنيم؛ مثلا مادري كه به خاطر فقر، غذا نمي‌خورد و به فرزندش مي‌گويد: «تو بخور، من گرسنه نيستم.» موضوع بحث ما، اين است كه مي‌خواهيم بدانيم جنس دروغ‌ها چيست، آيا اصلا دروغ گفتن، حتي مصلحتي، مجاز است و در صورت دروغ گفتن، چه نتايجي در انتظار ما خواهد بود.

اگه اين كار رو بكني!

اين‌ها، جمله‌هاي مشهوري هستند كه ممكن است در طول كودكي‌مان، بارها شنيده باشيم: «اگه بازم بري توي بالكن، پيشي مي‌خورتت» يا كودك، با جسمي به شيشه پنجره مي‌كوبد: «اگه بازم اين كار رو بكني، هاپو مياد، مي‌خورتت» يا با جيغ و داد، مشغول بازي است: «اگه ساكت نشي، مي‌برمت دكتر تا بهت آمپول بزنه» و ده‌ها مورد ديگر كه بنا به خلاقيت مادر خلق مي‌شود؛ مثل بردن كودك پيش پرستار، عموپليس يا خورده شدن توسط گربه، سگ، جوجو، لولو و...

كم‌ترين تاثير اين نوع دروغ‌ها كه براي رسيدن به يك هدف آني خلق مي‌شوند، ترس كودك است. اين ترس، تا مدت‌ها، همراه فرزندتان خواهد بود. مثلا در پارك، هنگام بازي مي‌ايستد و با وحشت، به گربه كوچكي كه زير سرسره نشسته، نگاه مي‌كند يا براي رفتن به دكتر، وحشت‌زده، گريه مي‌كند و از ترس سوزن، مثل گنجشك كوچكي مي‌لرزد.

مي‌خواهيد به او آموزش بدهيد كه اگر در خيابان يا فروشگاه بزرگي گم شد، نزد پليس برود؟ كودك از خود مي‌پرسد: «كدوم پليس؟ همون كه من رو دستگير مي‌كنه تا به زندان ببره؟» قبل از استفاده از روش‌هايي كه پشتوانه عقلي و تربيتي ندارند، لحظه‌اي به پي‌آمد آن فكر كنيد.

قول‌هايي كه هيچ‌وقت عملي نشدند

كودك خود را به پارك يا خانه دوست‌اش مي‌بريد. وقت بازگشت به خانه، كودك مقاومت مي‌كند. ممكن است اولين جمله‌اي كه بگوييد، اين باشد: «الان مي‌ريم، دوباره فردا برمي‌گرديم» يا «بيا بريم خونه، توي راه، برات بستني مي‌خرم». آيا امكان اين‌كه بتوانيد فردا، دوباره او را به خانه دوست‌ش يا پارك ببريد، هست؟ اگر فصل سرماست و فرزند شما هم سرماخورده، مي‌توانيد برايش بستني بخريد؟

اولين تاثير اين جملات بر كودك، اين است كه او، شما را فردي دروغ‌گو و غيرقابل اعتماد مي‌داند. شايد فكر كنيد او كودك است و عقل‌اش به اين چيزها نمي‌رسد. مي‌توانيد امتحان‌اش كنيد و بار ديگر كه به پارك رفتيد، موقع بازگشت به او قولي بدهيد. او در جواب خواهد گفت: «دفعه پيش هم قول دادي، ولي انجام ندادي.»

دومين تاثير به كار بردن اين جملات، دادن مجوز دروغ گفتن، از طرف شخص شما به اوست. اين كار، به او مي‌آموزد كه مي‌شود قول داد و عمل نكرد. هم‌چنين او مي‌فهمد كه مي‌تواند براي پيش بردن اهداف خود، به‌راحتي، به دروغ متوسل شود. اين آموزش‌ها مي‌تواند در آينده، از او، فردي دروغ‌گو، متقلب و غيرقابل اطمينان بسازد.

مادر، مراقب باش!

كودكان، به‌طور طبيعي، از مفاهيمي كه برايشان قابل درك و لمس نيست، مي‌ترسند؛ مثلا كودكي كه از ماه مي‌ترسد، چون ذهن كودكانه‌اش نمي‌تواند دليلي براي استقرار آن در آسمان و در دوردست‌ها بيابد.

ترساندن كودك با چيزهاي خيالي، يكي از روش‌هاي مادران ما در گذشته بود كه شايد امروز هم به كار برده شوند. ترساندن كودك از لولو خورخوره، يك‌سر و دوگوش، آل و...، تاثير بدي بر ذهن كودك ما مي‌گذارد. مثلا در مورد يك مهندس 30 ساله، اگر كسي در خانه نباشد، تا آمدن بقيه، روي پله‌ها مي‌نشيند. او، دليل اين كارش را ترس از «لكه قرمز» بيان مي‌كند. مادربزرگ او، در كودكي، براي ساكت كردن نوه‌هايش، لكه قرمزي را كه روي پشت‌بام ايجاد شده بود، نشان مي‌داد و مي‌گفت: «اگه ساكت نشيد، قرمزي شما رو با خودش مي‌بره»! اين ترساندن‌ها مي‌تواند در آينده، زمينه‌ساز فوبيا و وسواس شود.